Vườn Quốc gia Hoàng Liên được thành lập năm 2002, thuộc địa bàn các xã Hoàng Liên, Tả Van, Bản Hồ (thị xã Sapa, tỉnh Lào Cai) và một phần các xã Phúc Khoa, Trung Đồng (huyện Tân Uyên, tỉnh Lai Châu). Đây là một trong những khu rừng đặc dụng quan trọng của Việt Nam, nằm ở độ cao từ 1.000 đến 3.000 m so với mặt biển, phía Tây Bắc dãy núi Hoàng Liên.
Tổng diện tích phần lõi của vườn gồm 29.845 ha, trong đó phân khu bảo vệ nghiêm ngặt chiếm 11.875 ha, phân khu phục hồi sinh thái chiếm 17.900 ha và phân khu dịch vụ hành chính gồm 70 ha. Vùng đệm có tổng diện tích là 38.724 ha.
Thảm thực vật rừng ở Vườn Quốc gia Hoàng Liên có thể chia thành 04 kiểu chính: Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm nhiệt đới núi thấp; Kiểu rừng kín thường xanh mưa ẩm á nhiệt đới núi thấp; Kiểu rừng kín thường xanh, ẩm ôn đới núi vừa và Kiểu rừng ôn đới núi cao, lạnh.
Hệ thực vật có 2.024 loài thuộc 200 họ, trong đó có 66 loài trong sách đỏ Việt Nam, 32 loài quý hiếm, 11 loài có nguy cơ tuyệt chủng như bách xanh, thiết sam, thông tre, thông đỏ, đinh tùng, dẻ tùng… Có tới trên 700 loài cây được dùng làm thuốc, trong đó có những cây dược liệu được khai thác và đưa vào sử dụng từ lâu như thiên niên kiện, đương quy … Còn có trên 2.500 loài lấy được mẫu tiêu bản nhưng chưa xác định được tên họ của cây. Số lượng các loài thực vật đặc hữu chiếm tới 25% các loài thực vật đặc hữu tại Việt Nam, khiến VQG sở hữu kho tàng gen cây rừng quý hiếm bậc nhất trong các vườn quốc gia Việt Nam.
Hệ động vật tại Vườn Quốc gia Hoàng Liên có 66 loài thú trong đó có 16 loài nằm trong sách đỏ Việt Nam. Bên cạnh những loài quen thuộc như sóc bay, mèo rừng, sơn dương, vượn đen, là những loài có nguy cơ tuyệt chủng như vượn đen tuyền, hồng hoàng, cheo cheo, voọc bạc má; chim có 347 loài trong đó có những loài quý hiếm như đại bàng đốm to, trĩ mào đỏ, chim hét mỏ vàng; động vật lưỡng cư có 41 loài; bò sát với 61 loài. Vườn bảo tồn nguồn gen của một nửa loài ếch nhái có ở Việt Nam, trong đó có loài ếch gai rất hiếm vừa được phát hiện.
Thời gian lý tưởng để tham quan Vườn Quốc gia Hoàng liên là từ tháng 12 đến tháng 4 hàng năm vì lúc đó là mùa khô, ít mưa bão. Du khách không chỉ được chiêm ngưỡng cảnh sắc nơi đây mà còn được lưu trú qua đêm trên lưng chừng núi để cảm nhận trọn vẹn được vẻ đẹp của thiên nhiên hùng vĩ. Bên cạnh đó, du khách cũng có thể tham gia các hoạt động giao lưu văn hóa – văn nghệ với đồng bào dân tộc trong các bản làng.
Từ Hà Nội, để đến được Vườn Quốc gia Hoàng Liên, bạn phải di chuyển bằng ô tô hoặc xe máy qua thành phố Lào Cai, sau đó đến thị trấn Sapa trước. Xuất phát từ thị trấn Sapa, du khách di chuyển theo hướng đèo Ô Quy Hồ – đèo Hoàng Liên khoảng 20km là tới địa phận của Vườn quốc gia Hoàng Liên Sơn.
Ở Vườn Quốc gia, di chuyển chính là xe máy và đi bộ, một số khu vực có thể đi thuyền
